پاسه استفتاء دبیر شورای نگهبان (معادن مکشوفه در املاک شخصی)
  •   پاسخ استفتاء
    زمان: 2 آبان 1366 / 30 صفر 1408
    مکان: تهران، جماران
    موضوع: معادن مکشوفه در املاک شخصی
    سؤال کننده: صافی، لطف الله (دبیر شورای نگهبان)
    [در پاسخ به استفتای دبیر شورای نگهبان که طی آن سؤال شده است: «آیا معادن نفت به تبع ارض یا احیای مربوط به مالکیت خاص است یا از انفال محسوب می‌شود؟ و در صورت عدم تبعیت، تصرف در زمینها جهت استخراج معادن جایز است یا خیر؟» امام خمینی چنین مرقوم فرموده‌اند:]
    بسم الله الرحمن الرحیم
    حضرات حجج اسلام آقایان فقهای شورای نگهبان - دامت افاضاتهم
    پس از اهدای سلام و تحیت، اصل مسئله تبعیت اعماق زمین و نیز هوا نسبت به املاک شخصی تا حدود احتیاجات عرفی است. مثلاً اگر کسی در خارج از محدوده منزل و یا زمین شخصی و یا وقفی کانالی زده و از زیرزمین آنها عبور کند و یا تصرف نماید، دارندگان منازل و زمین و یا متولیان نمی‌توانند ادعایی بنمایند. و یا اگر کسی بالاتر از مقدار متعارفْ بنایی ایجاد و یا رفت وآمد نماید، هیچ یک از مالکین و یا متولیان حق جلوگیری از او را ندارند.
    و بالاخره، تبعیت زمینِ شخصی به مقدار عرفی است؛ و آلات جدیده هیچ گونه دخالتی در تعیین مقدار عرفی ندارد. ولی تبعیتِ کشور مقدار بسیار زیاد است، و دولت حق دارد تا از تصرفِ بیش از حق عرفیِ شخص و یا اشخاص جلوگیری نماید.
    بنابراین، نفت و گاز و معادنی که خارج از حدودِ عرفیِ املاکِ شخصی است تابع املاک نمی‌باشد.
    و اما اگر فرض کنیم معادن و نفت و گاز در حدود املاک شخصی است - که فرض‌
  • بی واقعیت است - این معادن چون ملی است و متعلق به ملتهای حال و آینده است که در طول زمان موجود می‌گردند، از تبعیت املاک شخصیه خارج است؛ و دولت اسلامی می‌تواند آنها را استخراج کند، ولی باید قیمت املاک اشخاص و یا اجاره زمینِ تصرف شده را مانند سایر زمینها بدون محاسبه معادن در قیمت و یا اجاره بپردازد؛ و مالک نمی‌تواند از این امر جلوگیری نماید.
    ان شاء الله موفق و مؤید باشید. والسلام علیکم.
    2/8/66
    روح الله الموسوی الخمینی‌
صحیفه امام خمینی
Rouhollah Website is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. <Rouhollah Website/>