سؤال: [دلایل اصلی مخالفت شما با شاه چیست؟ آیا به این علت است که شاه در اصلاحات کوتاهی کرده است، در اصلاحات زیاده‌روی و یا اصلاحات نابجا کرده است، و یا اصولاً دلایل دیگری دارد؟]
جواب: اولاً یکی به همین دلیل که در متن سؤالات شما قرار گرفته و آن این است که شاه رسماً در امور اداره کشور و تنظیم خطوط اصلی سیاست ایران در زمینه اصلاحات، در شئون مختلف کشور دخالت کرده است و این خود جرم است؛ زیرا شاه در سلطنت مشروطه مقام غیرمسئول است و حق دخالت در این امور را نداشته است؛ و این مجلسین و دولت بوده‌اند که باید درباره سرنوشت مملکت - اگر منتخب از طرف ملت باشند - تصمیم بگیرند. در صورتی که خود شاه همیشه گفته است که او تنها فرمانده کشور است و تمامی دولتها در این سالها اعتراف کرده‌اند که به دستور شاه هر عملی را انجام داده‌اند. بنابراین دولتها هم مجرم بوده‌اند و باید محاکمه شوند و نیز وکلای مجلسین که این خلافها را می‌دیده و اعتراض نکرده‌اند، علاوه بر اینکه منتخب ملت نبوده‌اند و به این دلیل رفتن آنها در مجلس جرم بوده است، این سکوت آنان جرم دیگری است که باید محاکمه شوند، قطع نظر از اینکه تمامی دستورات و فرمانهای شاه را هم که برخلاف قانون اساسی بوده است تصویب کرده‌اند و به خیال خودشان صورت قانونی به آنها داده‌اند. بنابراین تمامی ارکان حکومت برخلاف موازین قانونی بوده است. و چون در همه این خلافها شخص شاه عامل اصلی بوده، لذا اعتراض ما در درجه اول مستقیماً متوجه شخص شاه می‌شود. و بعد نتیجه این حکومت غیرقانونی، که متکی به ملت نبوده و با دیکتاتوری و استبدادِ سرنیزه بر مردم تحمیل شده، این شده است که اختناق و خفقان با شدت هر چه‌

تمامتر بر مردم تحمیل شده و در طول این سالها هزاران کشته و زندانی و تبعیدی بر جای گذاشته است که هنوز هم ادامه دارد. اصلاحات شاه در زمینه کشاورزی نتیجه‌اش این شد که کشاورزی غنی ایران را آنچنان نابود کرد که بیش از نود درصد مواد غذایی از خارج در برابر تاراج نفت وارد می‌شود. در زمینه صنعت هم صنایع مونتاژ غیر متناسب با نیازها را پدید آورد و کشور را آنچنان وابسته به خارج ساخت که رهایی از این مشکل به قیمت سنگینی تمام خواهد شد. و در زمینه تسلیحات و مخازن زیرزمینی، از قبیل نفت و مس و سایر چیزها، و در مورد شیلات و جنگلها و مراتع و آبها که ابعاد جنایتش نیاز به توضیحات وسیعی دارد. و در امور فرهنگی و به فساد کشاندن سطح اخلاق عمومی جامعه و سایر امور باید گفت که ایران را تبدیل به ویرانستانی کرده است که امروز همه ما شاهد آنیم.
- [به نظر شما چه تغییراتی لازم است در ایران انجام شود؟]
همه چیز باید در ایران تغییر کند. از قانون اساسی گرفته تا شکل حکومت و از مسائل اقتصادی تا فرهنگی و اجتماعی و نظامی، همه چیز باید تغییر پیدا کند.
- [نیروهای بسیاری از سیاسیون، مذهبیون و ملیّون هستند که مخالف شاهند. آیا فکر می‌کنید ممکن است این نیروها اختلافات فیمابین خود را حل کنند و یک دولت مؤثر تشکیل دهند؟ اگر چنین است چرا و چه وقت این اختلافات اینقدر عمیق بوده است؟]
- ما همیشه به همه طبقات و قشرها توصیه کرده ایم که اختلافات خود را کنار بگذارند و همه با هم برای نجات ملت و مملکت خدمت کنند. و همان طور که امروز شاهد وحدت و یکپارچگی ملت در این مرحله از مبارزاتشان هستیم، امیدوارم این وحدت روز به روز بیشتر شود و همه سران قوم در رسانیدن کل جامعه مسلمان ایران به یک نظام عدل اسلامی کوشا باشند.
- [اگر شاه استعفا کند و یا قبول کند که از تمام قدرت سیاسی خود چشم بپوشد آیا شما مایل خواهید بود که در یک دولت جدید شرکت کنید؟ اگر مایل نیستید به چه دلیل؟]
- اکنون تنها به چشم پوشی از قدرت توسط شاه، اختلاف ملت با وی تمام نمی‌شود؛ زیرا

شاه جنایات بسیاری مرتکب شده است و بنابراین باید محاکمه و مجازات شود و نیز همه کسانی که در جنایات شاه با وی همکاری کرده‌اند. و ثانیاً امروز ملت ایران خواستار برچیده شدن رژیم سلطنتی هستند و رفراندم روزهای تاسوعا و عاشورا به طرز بی‌سابقه‌ای این حقیقت را به همه جهانیان ثابت کرد و نیز همگی اعلام کردند که خواستار استقرار جمهوری اسلامی هستند که متکی به آرای ملت باشد و با معیارها و قواعد اسلامی تکوین یابد و عمل کند؛ و این چنین حکومتی جز با دادن بیشترین آزادیهای سازنده و خلاق امکانپذیر نیست.
- [آیا فکر می‌کنید که دولت کارتر در حال تعویض یا تغییر سیاست خویش نسبت به ایران است؟ برداشت شما از سیاست امریکا و شوروی نسبت به ایران چیست؟ و اگر می‌توانستید، آیا سیاست ایران را بیشتر در جهت سیاست غرب تغییر نمی‌دادید؟]
- بر ملت امریکاست که کارتر و دولت او را استیضاح کنند و از وی بخواهند که بیش از این با حمایت از شاه آدمکش، حیثیت ملت امریکا را در نظر مردم ایران متزلزل نسازد. ملت ایران تصمیم گرفته است که خود را از چنگال استعمار و استبداد نجات دهد و مستقل و آزاد باشد؛ و سیاستهای خود را بر این دو پایه نیز طرح ریزی می‌کند و برای او مهم نیست که چه کسی این سیاستها را می‌پسندد و یا نمی‌پسندد.
- [آیا شما هیچ گونه کمکی و یا قول کمکی از لیبی و یا سازمان آزادیبخش فلسطین دریافت کرده اید؟]
- نه، هرگز. به هیچ وجه.
- [از قول شما گزارش شده است که گفته اید رهبران خارجی که به حمایت خود از شاه ادامه دهند، در تحت دولتی بدون شاه، هیچ نفت از ایران دریافت نخواهند کرد. آیا منظور شما عمدتاً ایالات متحده نبوده است؟ آیا فکر می‌کنید که این تهدید در بلند مدت مؤثر خواهد بود؟ آیا اگر شما اختیار انتخاب داشتید فکر می‌کنید جریان نفت را به‌روی کشورهای اسرائیل، آفریقای جنوبی، ژاپن، فرانسه، امریکا و غیره می‌بستید؟ یا به‌روی یک کشور خاص دیگر؟]
- ما گفته ایم که پس از رفراندم سراسری کشور علیه شاه در روزهای تاسوعا و عاشورا که هر گونه مشروعیت و قانونی بودن را - حتی از نظر جهانیان - برای چندمین بار از حکومت‌

شاه سلب کرد، به دلیل اینکه دیگر شاه و دولت او نماینده ملت نیستند، اگر هم قبلاً بوده‌اند - که هرگز نبوده‌اند - در این صورت هر دولتی از وی حمایت کند، علیه ملت ایران اقدام کرده است و ملت ایران حق دارد به چنین دولتی که حامی دشمن اوست نفت خود را نفروشد. البته گفته ایم که مادامی که سران این دولتها که از شاه حمایت می‌کنند بر سرِ کارند به آنها نفت نمی‌دهیم، خواه امریکا باشد و یا هر کشور دیگر. و اما نسبت به اسرائیل، مسلّم است که ما به یک دولت غیرقانونی و غاصب و متجاوز به حقوق مسلمین و دشمن اسلام هیچ گونه کمکی نخواهیم کرد. حساب آفریقای جنوبی هم معلوم است؛ رژیم نژادپرستی که به هیچ وجه به هیچ یک از ارزشهای انسانی ارج نمی‌نهد و اصولاً رژیمی است سفاک و جنایتکار. ولی نسبت به دیگران، ما فروشنده هستیم و صادر کننده نیز خواهیم بود. البته متناسب با مصالح وضع اقتصادی و سیاسی کشور.
- [ژیسکاردستن، رئیس جمهوری فرانسه، یک بار پیشنهاد کرد که دستورات شما برای اعتراض و اعتصاب در ایران از محدوده اقامتتان در فرانسه دارد خارج می‌شود و به تازگی به شما اجازه داده شد که بیشتر در فرانسه اقامت کنید. آیا شما هیچ اخطاری از دولت فرانسه دریافت کرده اید که اعلامیه‌هایتان را باید تعدیل کنید؟ دریافت کرده اید یا نه؟ آیا شما به طور کلی خیال چنین کاری - تعدیل در بیانات خود - را دارید؟]
- من همچنان همیشه، به خواست خدای تعالی، به انجام وظایف خود در جهت خدمت به اسلام و مسلمین ادامه خواهم داد و در هر کجا محدودیتی احساس کنم، آنجا را ترک خواهم کرد.