صفحه 39
بسيار بارد و بيمورد است.
و اشتقاق آن را بعضى از «علامت» دانسته‌اند و در اين صورت بر تمام موجودات اطلاق شود؛ زيرا كه همه، علامت و نشانه و آيه ذات مقدّسند.
و «واو» و «نون» به اعتبار اشتمال بر ذوى العقول و تغليب آن است بر ديگر موجودات.
و بعضى او را مشتق از «علم» دانسته‌اند و در هر صورت، اطلاق آن بر جميع موجودات صحيح است، چنانچه اطلاق بر ذوى العقول نيز وجيه است؛ ولى «عالَم» اطلاق بر «ما سوى اللَّه» شود؛ و بر هر صنف و هر فرد نيز گاه اطلاق شود؛ و اگر آن كس كه «عالم» را بر هر فرد و صنف اطلاق كند از اهل عرف و لغت باشد، به اعتبار آنكه هر فردى علامت ذات بارى است- و فى كُلِّ شَيْ‌ءٍ لَهُ آيَةٌ- (۱) و اگر عارف الهى باشد، به اعتبار آنكه هر موجودى ظهور اسم جامع و مشتمل كلّ حقايق است به طريق ظهور احديّت جمع و سرّ وجود؛ و از اين جهت تمام عالم را و هر جزئى از آن را اسم اعظم به مقام احديّت جمع ممكن است دانست؛ و الأسماءُ كُلُّها فى الكُلِّ وَ كذا الآيات.
و بنا بر آنچه ذكر شد، ايراد فيلسوف عظيم الشّأن صدر الملّة و الدّين (۲)

(۱)- وَ فى كُلِّ شيئى لَهُ آيَةٌ تَدُلّ عَلى‏ أَنَّهُ واحِدٌ
(در هر چيز خدا را آيتى است؛ كه دلالت كند بر اينكه او يكتاست)؛ ديوان ابو العتاهيه؛ ص ۱۰۴.
(۲)- محمد بن ابراهيم شيرازى (۹۷۹-۱۰۵۰ ه. ق.) ملقب به «صدر الدين» و «صدر المتألّهين» معروف به صدرا و ملا صدرا از بزرگان حكماى اسلامى است. وى بنيانگذار« حكمت متعاليه» است و صاحب آراى بديعى در فلسفه مى‌باشد. مكتب فلسفى صدر المتألّهين پس از او بر ديگر مكاتب فلسفى برترى يافت و بيشتر حكماى اسلامى پس از او از پيروان مكتب او به شمار مى‌روند. مهمترين اثر وى اسفار اربعه است كه در بردارنده آرا و نظريات فلسفى او به نحو گسترده مى‌باشد. از آثار ديگر اوست: تفسير القرآن الكريم، شرح اصول كافى، مبدأ و معاد، مفاتيح الغيب، شواهد الربوبيّه، اسرار الآيات، حاشيه بر شفا. وى از شاگردان محقّق داماد، مير فندرسكى و شيخ بهايى است. ملا محسن فيض و عبد الرزاق لاهيجى (فيّاض) از شاگردان معروف او هستند.
صحیفه امام خمینی
Rouhollah Website is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. <Rouhollah Website/>