تازه هم اتفاق افتاده، امریکا هم همین ادعا را می‌کند. چنانچه یکی از اینها بروند در کلیساهای خودشان، همان آداب کلیسا را بجا می‌آورند و همان صحبتهای کلیسا را می‌کنند، لکن وقتی که در مقام عمل است، چه می‌کند؟ می‌بینید. برای اینکه، نه آنها مسیحی هستند. و من تعجب می‌کنم از این که مسیح با آن همه تهذیب نفس و با آن همه دعوت به معنویات، چطور شده که مریدهایش بدتر شدند از یهود هم. با اینکه از یهود نمی‌شود گفت کسی بدتر است. - یهود اسرائیل را می‌گویم - چه جور شده است که مریدهای او، سران کشورهایی هستند که تمام بشر را دارند به آتش می‌کشند. این، برای این است که علم را اینها دارند، علم سیاست دارند، علم صنایع دارند، همه چیز دارند، اما آنی که باید داشته باشند ندارند. آنی که برای بشر مفید است ندارند و آن، تهذیب نفس و معنویت. نه معنویت مسیح را آنها دارند و نه معنویت موسی کلیم را آن دسته دارند و نه معنویت اسلام را اینهایی که ادعای اسلام می‌کنند - بسیاری‌شان - دارند. آن جنبه تعلیماتی، اگرچه بسیار اهمیت دارد، لکن اگر پهلوی او پرورش روحی نباشد، مضر به حال بشر است. تمام این خرابیهایی که می‌بینید وارد می‌شود بر همه کشورها، خرابیهایی است که منشأش علما بودند. علمای دانشگاهها منشأ این مسائل بودند. آنهایی که موشکها می‌سازند، آنهایی که طیاره‌ها می‌سازند، آنهایی که چه می‌سازند، منشأ تمام این خرابیها اینها هستند. و هرچه به سر بشر می‌آید از علم می‌آید؛ علم بدون تهذیب.
فرض تهذیب عالم بدون آموزش
اگر ما فرض می‌کردیم که بشر مهذب بود و عالم نبود، دنیا با آرامش، با آرامش خاطر زندگی می‌کرد. اگر ما فرض می‌کردیم که علم توی کار نبود، فقط تهذیب نفس بود، البته خیلی عقب بود بشر از اینکه علم ندارد، خیلی نقیصه بزرگ داشت، لکن روی هم رفته‌اش برای بشر، صلاح این است که آموزش داشته باشد. اگر امر دایر شد بین این دو تا، صلاح بشر این است که علم تحصیل بکند، یا صلاح بشر این است که تربیت معنوی داشته باشد؟ ما شک نداریم در اینکه اگر امر بین این دو تا باشد، دایر بین این دو تا، یعنی‌