نمی‌شود، (1) با این مغزها درست شده است، آنهایی که مغزهایشان درست کار می‌کند، آنهایی که درست کار نمی‌کند که اطلاع ندارند. همه اینهایی که اینها درست کرده‌اند ناقص است. در هر جایی که این قوانین درست شده است یک قوانین ناقصی است؛ آن هم برای یک محیط خاصی، آن هم برای یک وضع خاصی، برای - مثلاً - تمشیت امور یک مملکتی، برای سیاست بین مملکت و مملکت دیگر؛ اما دیگر، قوانین دیگر ندارد. آنی که دارد اسلام است. و در اسلام آن فقهی که غنی ترین فقه‌هاست، فقه شیعه است. همچو فقهی در دنیا نیست - نه در بین مسلمین هست، عَلی‌ کَثْرَتِهِم، و نه در غیر، بین غیر مسلمین. و این با زحمات طاقتفرسا از علمای شیعه درست شده است. از اول که زمان پیغمبر بوده است و دنبالش زمان ائمه، این علمای شیعه بودند که جمع می‌شدند دور ائمه - علیهم السلام - و احکام را از آنها اخذ می‌کردند و در اصولی که چهارصد تا کتاب بوده است نوشته‌اند. و آن اصول بعد در اصول دیگری، که این کتب اربعه ما (2) و سایر کتب است، تدوین شده است. و اینها همه با زحمت علمای شیعه، فقهای شیعه درست شده است. تمام ابعادی که اسلام دارد و قرآن دارد، آن مقداری که درخور فهم بشر است، تمام اینها را این جماعت عمامه به سر - به قول این آقایان، عمامه به سر و ریش دار - اینها درست کرده‌اند. تا اینجا اسلام را اینها رسانده‌اند. و کتابهایی که اینها نوشته‌اند؛ در هر رشته‌ای از رشته‌ها که شما ملاحظه کنید کتابها نوشته شده، زحمتها کشیده شده است، تا حالا رسیده است به این طبقه. این در رشته علم، علم اسلام، در رشته علوم اسلامی.
مسالمت علما با سلاطین برای ترویج تشیع
در باب امور سیاسی - آن مقداری که من عرض کردم که تاریخ نمی‌دانم و اگر دیده باشم یادم نمانده است دیگر حالا - اما خوب این تاریخ صد ساله، صد و چند ساله اخیر در دست است. ما یک خرده جلوترش می‌رویم می‌بینیم که یک طایفه از علما، اینه