از همه عبادات است، آن روحى كه عبادت را عبادت مى‌كند. مشرك و غير مشرك، آنكه بت مى‌پرستد و آنكه نمى‌پرستد، همه يك ظواهرى و يك ذكرى و آدابى دارند، ظواهرش كه مثل هم است؛ ابو سفيان هم نماز مى‌خواند، معاويه هم امام جماعت بود؛ ظواهر همين ظواهر است؛ آنچه اين نماز را بالا مى‌برد، آن روحى است كه دميده مى‌شود به نماز، آن روح اگر باشد نماز بالا مى‌رود، نماز الهى مى‌شود؛ و تا عبادت براى خودش باشد [نماز الهى نيست‌]. همه ما اين طور هستيم. بازى ندهيم يكديگر را.
همه عبادتمان براى خودمان است. آنكه خيلى آدم خوبى است براى بهشت عبادت مى‌كند. شما بهشت را برداريد از روى اعمال، ببينيم كى عبادت مى‌كند. بهشت را برداريد، ببينيد كى عبادت مى‌كند. على مى‌ماند و حوضش! كه: عَشِقَ الْعِبادَةَ وَ عانَقَها. (۱) يك دسته مردم اين طورند، عبادت براى بهشت اصلًا مطرح نيست پيش آن كسى كه از خودش گذشته و خارج شده از اين بيت، و به مرتبه موت رسيده؛ پيش او لذات چيزى نيست، بهشت اصلًا مطرح نيست، غافل [است او] مرده است او: أَدْرَكَهُ الْمَوْتُ؛ براى او اين حرفها مطرح نيست، بهشت و جهنم همه على السواء است پيش او. أوْ اثْنى عَلى ذاتِ اللَّهِ تعالى؛ ثنا كرده است براى خدا. او خدا را اهل اينكه عبادتش بكند يافته [است‌]. اين يك مرتبه‌اى از مراتب‌

(۱)- عَنْ أبىِ عَبْدِ اللَّه (ع) قالَ رَسُولُ اللَّه (ص): أفْضَلُ النّاسِ مَنْ عَشِقَ الْعِبادَةَ فَعانَقَها وَ أحَبَّها بِقَلْبِهِ وَ باشَرَها بِجَسَدِهِ وَ تَفَرَّغَ لَها، فَهُوَ لا يُبالى عَلى ما أصْبَحَ مِنَ الدُّنيا على عُسْرٍ أمْ عَلى يُسْرٍ؛ امام صادق -عليه السلام- فرمود كه رسول خدا (ص) فرمودند: بهترين مردم كسى است كه عاشق عبادت باشد و با آن دست به گردن شود و آن را با قلبش دوست بدارد و با تن خود انجام دهد و براى آن از (امور ديگر) فارغ شود. چنين شخصى باك ندارد كه زندگانى دنيايش به سختى يا به آسانى گذرد؛ اصول كافى؛ ج ۳: كتاب الايمان و الكفر؛ «باب العبادة»، ص ۱۳۱، ح ۳.