كسبى؛ و هر يك از آنها يا روحانى است، يا جسمانى. پس مجموع هشت قسم شود:
اول، دنيوى موهبتى روحانى؛ مثل نفخ روح و افاضه عقل و فهم.
دوم، دنيوى موهبتى جسمانى؛ مثل خلق اعضا و قواى آنها.
سوم، دنيوى كسبى روحانى؛ مثل تخليه نفس از امور دنيّه و مُحلّى نمودن آن به اخلاق پاكيزه و ملكات عاليه.
چهارم، دنيوى كسبى جسمانى؛ مثل زينت دادن به هيأتهاى پسنديده و حليه‌هاى نيكو.
پنجم، اخروى موهبتى روحانى؛ مثل آنكه بيامرزد گناه ما را و راضى شود از ما كسى كه توبه نموده سابقاً.
(عبارت شيخ در اين امثال چنين است كه ذكر شد؛ و ظاهراً اشتباهى از ناسخ شده؛ و شايد مقصود آن باشد كه حق تعالى ما را بيامرزد بى‌سبق توبه؛ فراجع.)
ششم، اخروى موهبتى جسمانى؛ مثل نهرهاى از شير و عسل.
هفتم، اخروى كسبى روحانى؛ مثل آمرزش و رضا با سبق توبه، و چون لذّات روحانى كه با فعل طاعات جلب شده.
هشتم، اخروى كسبى جسمانى؛ مثل لذات جسمانى كه با فعل طاعات جلب شده.
و مراد در اينجا از نعمت، چهار قسم اخير است و چيزهايى كه وسيله رسيدن به اين اقسام مى‌شود از چهار قسم اول.» تمام شد ترجمه كلام شيخ -قدس سرّه. (۱)

(۱)- رساله عروة الوثقى؛ ص ۳۸.