صفحه 96
موجوداتى كه در عالم هستند نشانه ذات مقدّس حق تعالى هستند. منتها نشانه بودنش را بعضيها مى‌توانند به عمقش برسند، كه اين چطور نشانه است؛ و بعضى هم به طور اجمال مى‌توانند بفهمند كه نشانه است. آنكه به طور اجمال است اين است كه موجود خود به خود وجود پيدا نمى‌كند.
اين مسأله واضح است در عقل؛ و عقل هر بشرى به حسب فطرت اين را مى‌فهمد كه موجودى كه ممكن است باشد، ممكن است نباشد، اين ممكنى كه هم ممكن است باشد هم ممكن است نباشد، اين خود به خودى وجود پيدا نمى‌كند. اين بايد منتهى بشود به يك موجودى كه بالذات موجود است؛ يعنى قابل سلب نيست وجود از او، ازلى است.
موجوداتى كه مى‌شود موجود باشند و مى‌شود هم موجود نباشند، اينها خود به خود وجود پيدا نمى‌كنند، محتاج به اين هستند كه از خارج يك كسى آنها را ايجاد كند.
اگر فرض بكنيم اين فضايى كه وهمى است -اگر هيچ نباشد، يك فضاى وهمى است، واقعيتى ندارد- ما اگر فرض كنيم كه يك فضايى هست و اين فضا هم هميشگى است، اين فضا كه فقط فضاست، نمى‌شود كه بيخود متبدل شود اين فضا به يك موجودى، يا موجودى در او بدون علّت پيدا بشود. آنهايى كه مى‌گويند: از اوّل در دنيا يك فضاى نامتناهى بوده است- على رغم اشكالى كه در نامتناهى هست (۱) -و بعد هم يك هوايى، بخارى پيدا شده است، آن وقت به دنبال آن از اين موجود چيز ديگرى پيدا شده است، اين بر خلاف ضرورت عقل است كه يك چيزى‌

(۱)- اشاره امام به اشكالات و دلايل حكماى الهى بر ردّ فضاى نامتناهى است. شرح الاشارات و التنبيهات؛ ج ۳، نمط اوّل؛ شرح منظومه؛ «غرر فى اثبات تناهى الابعاد»؛ مطهرى، مرتضى؛ شرح مختصر منظومه؛ ج ۲، ص ۲۲۷.
صحیفه امام خمینی
Rouhollah Website is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. <Rouhollah Website/>