موعظه خدا به همه ملتها
قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَی و فُرَادَی (2) خداوند تعالی می‌فرماید که به مردم ابلاغ کن که من شما را به یک چیز دعوت می‌کنم، موعظه به یک چیز. واعظ خدا؛ واسطه رسول اکرم؛ و ملت - همه ملتها، همه مخلوق - طرف موعظه که قهراً ماها هم هستیم. و آن یک موعظه که خدای تبارک و تعالی می‌فرماید بگو من یک موعظه دارم، این یک موعظه باید سرآمد تمام موعظه‌هایی باشد که خدای تبارک و تعالی فرموده است و انبیاء و اولیاء و همین طور هم هست، این یک موعظه این است که أَنْ تَقُومُوا للَّهِ قیام کنید و نهضت کنید برای خدا. اهل معرفت - شما طلبه هستید، باید با زبان طلبگی هم به شما عرض کنم - اهل معرفت می‌گویند که اول منزل سلوک، «یَقظه (3)» است؛ یعنی «بیداری.» و به همین آیه تمسک می‌کند خواجه عبدالله انصاری از منازل السائرین (4) - که منازل اهل سلوک را ذکر می‌کند - اول منزل را منزل «یَقظه»، منزل بیداری ذکر می‌کند. و این آیه شریفه را هم شاهد می‌آورد که خدا فرموده است أَنْ تَقُومُوا للَّهِ. ایشان تعبیرش این است که یعنی بیدار بشوید، بیدار شدن هم یک قسم از «قیام» است. و تمام نهضتهایی که در عالم

واقع می‌شود آن هم قیام است؛ قیام از خواب، و قیام بعد از بیداری.
نخستین قیام؛ قیام از خواب غفلت
قیام از خواب برای ماها که خواب هستیم و باز بیدار نشدیم. ماها که برای س (1)) 701 (طبیعت بیهوش هستیم؛ در خواب غفلت هستیم؛ و چشم و گوشمان همه‌اش متوجه به عالم طبیعت است. موعظه خدا، به حسب قول این مرد سالک (2)، این است که یک موعظه هست. و آن اینکه بیدار بشوید از این غفلت و از این خوابی که سنگین است. خوابی است که طبیعت غلبه کرده است بر ما و ما را خواب کرده است. اول قدم این است که ما بیدار بشویم و توجه کنیم به اینکه عالم طبیعت چی هست؛ و ما در عالم طبیعت به کجا می‌رویم؟ در سیر هستیم همه، این سیر به کجا منتهی می‌شود؟ این اول قدمی است که برای کسانی که سلوک «الی الله» می‌کنند. اول قدم این است که بیدار بشوند؛ غفلت را کنار بگذارند؛ توجه به معنویات بکنند؛ به ماوراء طبیعت بکنند. این راهِ یک راه طولانی است که ما در اوایلش واقع هستیم؛ و باید سیر بکنیم، و تا آخر سیر بکنیم. اگر در حال غفلت ما را سیر دادند و ما بیدار نشدیم تا وقتی که از عالم طبیعت بیرون رفتیم، ما سعادتمند نیستیم.
چنانچه بیدار [شدیم‌] و راه را یافتیم و آن راهی که خدای تبارک و تعالی فرموده است راه مستقیم است، راه «الی الله» است، ما آن راه را طی کردیم، از انحرافات کناره گرفتیم، توجه به خدا، توجه به احکام خدا کردیم، این راهی که قهراً ما را می‌برند، با قدم اختیار آن مقداری که مربوط به اختیار است طی کردیم، وقتی که از اینجا منتقل شدیم به عالم دیگر، همه آن سعادت، همه آن نور [است‌]. این عالم دار ظلمت است: ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ (3) اگر ما تکلیف خودمان را دانستیم و بیدار شدیم و فهمیدیم که باید سیر کنیم «الی الله»، باید مجاهده کنیم برای خدا، قیام کنیم برای خدا، و در همه ابعادی که هستیم و

داریم به تکلیف خودمان، به تکلیفهایی که خدای تبارک و تعالی به وسیله انبیا برای ما بیان فرموده است عمل بکنیم، راه مستقیم را طی بکنیم، منتهی می‌شویم به سعادت. یکی از قیامها همان قیامی است که ارباب سلوک می‌گویند، که راجع به سیر معنوی است. آیه را هم، به حسب نظر آنها، یا ناظر به آن است، یا بعضِ از مفاد آن است.
اجتناب از نفسانیات در قیام برای خدا
و یکی از چیزهایی که ظاهر آیه است این است که نهضتهایی که می‌کنید، قیام که می‌کنید «للَّه» باشد: «أن تقوموا للَّه». إنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا للَّهِ مَثْنی وَ فُرادی یعنی خودتان هستید، قیام کنید «للَّه». جمعیت هم که هستید، گروهها هم که هستید، باز قیامتان «للَّه» باشد. فقط قیام نباشد. این قیام را و این نهضتها را همه گروه‌هایی که [در] عالم هستند - چه اشخاصی که انحراف دارند و چه اشخاصی که ندارند - یک نهضت هایی دارند، لکن آنکه مورد موعظه است و خدای تبارک و تعالی به آن یک چیز موعظه کرده است بشر را؛ این است که قیامتان «للَّه» باشد؛ آلوده نباشد به هواهای نفسانی آلوده نباشد؛ به وسوسه‌های شیطانی، آلوده به دنیا نباشد.
نقش زنان در نهضت و سازندگی کشور
الآن این نهضتی که شما در پیش دارید، و باید تشکر کنیم از خانمها که در این نهضت یک قدم راسخی داشتند، و یک کمک بزرگی به ملت کردند. این خانمها بودند که وقتی که به خیابانها و کوچه‌ها ریختند و فریاد زدند، تشییع کردند، تشجیع (1) کردند مردها را و قدرتهای آنها را چند مقابل کردند. و لهذا شما علاوه بر اینکه خودتان را قدرتمند کردید، دیگران را هم قدرتمند کردید. چنانچه در این جهاد سازندگی که گاهی وقتها می‌بینیم خانمها هم رفتند و مشغول شدند، خوب، البته از خانمها ساخته نیست که مثل یک رعیتی، مثل یک اشخاصی که ورزیده‌اند در آن امور کار کنند، لکن همان رفتنشان در بین این رعایا و بین این کشاورزان، همان رفتن و اشتغال پیدا کردن به همان مقداری که

می‌توانند، این باعث این می‌شود که قدرت آنها چند مقابل می‌شود. وقتی آنها ببینند که از شهرها خانمهای محصل، خانمهای محترم، آمدند و در دهات مشغول کمک هستند به برادرهای خودشان، قدرت آنها چند مقابل می‌شود. و این یک عمل بسیار ارزنده‌ای است. ولو عملْ خودش به حسب حجمش کوچک باشد، لکن حجم معنویش خیلی زیاد است. چنانچه رفتن محصلین مدارس مردانه هم در بین همین رعیتها و در بین همین کشاورزها هم یک قدرتی به آنها می‌دهد. وقتی ببینند که همه قشرها پشتیبان هستند، از این پشتیبانی، آنها قدرتشان خیلی زیاد خواهد شد.
حجم معنوی عمل در اخلاص عمل
آن چیزی که حجم عمل را زیاد می‌کند، ولو حجم مادیش کم است، آن «للَّه» بودن و اخلاص است. یک عمل ممکن است به حسب حجم مادیش بسیار کم باشد، لکن به حسب معنا از همه اعمال، یا از اکثر اعمال، حجم معنویش زیادتر باشد. «لااله إلاالله» یک عبارت چند کلمه‌ای است؛ لکن عظمتش از تمام اذکار، یا اکثر اذکار، زیادتر و حجم معنویش از همه بیشتر است. افعال وقتی که «اخلاص» همراهش باشد [حجم معنوی پیدا می‌کند] «اخلاص» به منزله روح عمل است. همان طوری که انسان به این حجم مادی انسان نیست، این حجم مادی را سایر حیوانات بسیاری از حیوانات، هم این حجم را بیشتر از انسان دارند. آنکه اسباب امتیاز انسان است از سایر حیوانات آن جهت معنویت انسان است؛ آن جهت روح انسان است، روح مُهذَّب. روحی که تربیت شده باشد به تربیتهای الهی، آن ارزش انسان را زیاد می‌کند، و حجم معنوی را بالا می‌برد. کوشش کنید که آن حجم زیاد بشود.
تلاش در ازدیاد معنویت عمل
کوشش کنید که معنویاتتان بر مادیات غلبه کند در خلال تحصیل، در خلال زحمت کشیدن، در تحصیل علوم. خداوند همه شما را موفق کند. کوشش کنید که مُهذَّب باشید، عمل کنید به آن چیزی که شما را به او دعوت کردند. اخلاقتان را، آدابتان را، معنویاتتان‌

را تقویت کنید به طوری که یک انسانی باشید که وقتی که همه عالم را می‌بینید، همه را سعادتشان را بخواهید. یک انسانی باشید که به همه عالم محبت داشته باشید. پیغمبر اکرم این طور بوده که حتی کفار را هم وقتی که ملاحظه می‌فرمود که اینها مسلم نمی‌شوند، غصه می‌خورد برای آنها که چرا باید اینها مسْلم نشوند و بعد به آن شقاوتها و به آن عذابها برسند.
کوشش کنید که با خواهران خودتان، با برادران خودتان، با محبت باشید؛ علاقه مند باشید. کوشش کنید که احکام اسلام را به پیش ببرید. کوشش کنید که این نهضت را همه با هم این نهضت را به پیش ببرید که اگر این نهضت به آخر برسد - ان شاء الله - و موفق بشویم و بشوید که اسلام در ایران تحقق پیدا بکند و مملکت ایران از آن گرفتاریهایی که تا حالا داشت بیرون برود، و یک مملکت اسلامی به تمام معنا بشود، این معنا الگو خواهد شد از برای ممالک اسلامی دیگر؛ بلکه برای همه ممالک. کوشش کنید که این نهضت را تقویت کنید، و ان شاء الله به آخر برسانید، تمام احکام اسلام زنده بشود. عصر عصری باشد که احکام اسلام تجدید و زنده بشود با کوشش شماها.
خداوند همه شماها را حفظ کند و سلامت باشید؛ سعادتمند باشید؛ به علم و تقوی آراسته بشوید. والسلام علیکم و رحمة الله.