ما عطا فرموده است. و آن چیزهایی که عطا کرده، در راه او باید صرف بکنیم.
ذکر خدا موجب آرامش قلبها
اگر موفق شدیم که صرف کردیم آن چیزهایی که خدا به ما داده در راه او، ما پیروز هستیم. یک مسلمان و مؤمنی که به آن وظیفه شرعیه‌ای که دارد، به آن وظیفه فطری که دارد، اگر عمل بکند، این پیروز است، ولو در جامعه حیوانی انسانها هم مفروز (1) باشد و مطرود باشد. و آن صورت انسانی که برخلاف آن مسیر انسانی رفتار می‌کند، هرچه هم که پیش برود، هی حیوانیتش زیاد می‌شود. سبعیتش زیاد می‌شود. انسان یک اعجوبه‌ای است که از هر دو طرف غیر متناهی است. از طرف سعادت غیر متناهی و از طرف شقاوت غیر متناهی. ما باید میزان فصل (2) مابین انسان و حیوان را، انسان و شیطان را به دست بیاوریم، تا بتوانیم بفهمیم کی پیروز است و کی شکست خورده. این ابرقدرتها که ما اسمش را ابرقدرت می‌گذاریم، اینها تمام قدرتشان صرف حیوانیت می‌شود. تمام قدرتشان را روی هم می‌گذارند و صرف آمال حیوانی و شیطانی می‌کنند و به آن هم درست نمی‌رسند. اگر بنا بود که به آن چیزی که می‌خواهند، برسند، که باید وقوف کنند. اینکه می‌بینید که این قدرتها هِی جلو می‌روند و هرچه داشته باشند، باز یک قدم جلوتر می‌روند، و اگر تمام این عالم را هم داشته باشند، باز کافی براشان نیست، این برای این است که در آن طرف هم غیر متناهی هست انسان. آن چیزی که انسان را مطمئن می‌کند، آن خداست. آن ذکر خداست؛ بِذِکرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ القُلوُب. (3) آن موجودات الهی از باب اینکه پناهگاهشان خدای تبارک و تعالی است، آنها اطمینان دارند. این موجودهای دیگری که طاغوتی هستند، پناهی ندارند. اینها هرچه دستشان بیاید و هرچه ظلم بکنند و هرچه کشورگشایی کنند، یک کشور دیگری هم می‌خواهند باز بگشایند، و گمان نکنید که به این سنخ افراد اگر همه این کره ارض را بدهند، این سیر بشود. تمام این سیاره را اگر به‌