واعظشان آن طبقه هستند تا برسد به آخر، تا برسد به ما که خودمان احتیاج به موعظه داریم. وموعظه چندین ساله بازدرخود من تأثیر بسزا نکرده است. من این را باید اعتراف کنم که در عین حالی که موعظه می‌کنم آقایان را و گوشزد می‌کنم همه مسائل روز را حالا و پیشتر هم مسائل اخلاقی را، مع ذلک، در خود من تأثیر آن‌طور که باید بکند، نکرده است. این برای این است که انسان یک شیطان بزرگی در باطنش هست که ایستاده تا انسان را به هلاکت برساند؛ یعنی، آن قدم آخرهم که آدم می‌خواهد بردارد به آن طرف، باز آن آنجا ایستاده است که نگذارد. تمام همّش این است که انسان را از اینجا که بیرون می‌کند بدون ایمان بیرون کند؛ وما به خدا پناه می‌بریم از اینکه گرفتار بشویم به این طور عواقب سوء.
در محضر خدا بودن همه اعمال و افکار
موعظه من به شما آقایان این است که شما در محضر خدا هستید؛ وهمه ما در محضر خدا هستیم. همین جا که ما نشسته‌ایم، با هم صحبت می‌کنیم محضر خداست. همه پیش چشم خدا هستیم، همه در علم خدا هستیم؛ حضور دارد خدا در همه جا: وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَمَا کُنْتُم. (1) وقتی این معنا را ما به خودمان درست تلقین کنیم وبفهمانیم که ما مسئولی هستیم که آن کسی که مسئولیت را به عهده ما گذاشته است، حاضر است؛ مثل مسئولیتهای دیگری نیست که [بازخواست کننده‌] غایب باشد وبتواند انسان از آن تخلف بکند، هیچ تخلفی به آن معنا که نداند او، نمی‌شود، هرکاری بکند در محضر اوست وثبت می‌شود. همه این عالم دفتر ثبت اعمال ماست؛ یعنی، این امواجی که به واسطه این صحبتهایی که ما می‌کنیم، تموج (2) پیدا می‌کند، ثبت می‌کند این اقوال ما را، افکار ما هم ثبت می‌شود. وقتی این‌طور است وما این‌طور در محضر او واقع هستیم، نباید مخالفت با آن کسی که حاضر است بکنیم. مخالفت اشخاصی که نیستند پیش آدم - خوب، گاهی می‌شود، انسان‌