هست؟ حضرت امیر بیست و چند سال به واسطه مصالح عالیه اسلام در نماز اینها (1) رفت - عرض بکنم که - تبعیت از اینها کرد، برای اینکه یک مصلحتی بود که فوق این مسائل بود. سایر ائمه - علیهم السلام - هم گاهی مسالمت می‌کردند. یک وقتی نمی‌شد، آن وقت چه می‌کردند. مصالح اسلام فوق این مسائلی است که ما خیال می‌کنیم. فوق این مطالبی است که ما خیال می‌کنیم. این دسته از علمایی که جانفشانی کردند و خودشان را جوری کردند که حالا شما به آنها اشکال می‌کنید از باب اینکه اطلاع بر واقعه ندارید؛ نه سوء قصد دارید، نه سوء نیت دارید، اطلاع از واقعیات ندارید. من هم اگر چنانچه می‌توانستم یک سلطان جائری را به راه بیاورم می‌رفتم درباری می‌شدم. شما هم تکلیفتان این بود که اگر بتوانید یک سلطان جائری را آدمش کنید بروید درباری بشوید. این درباری شدن نیست. این آدم سازی است. نه این است که اینها درباری شدند، اینها می‌خواهند آدم بسازند. من گله دارم.
روحانیون در رأس قیامها و نهضتها
این راجع به فقهشان، و راجع به این جهاتش و آن مقداری که من حالا اطلاع [دارم‌]. راجع به جهت سیاسیش که اینها داشتند، آن مقداری که من مطلعم و نزدیک بوده به ما، شما نهضتهایی که واقع شده است، برخلاف چیزهایی که مخالف مصالح اسلام بوده، در این صد و چند سال، یکیش قضیه تنباکو بود که همه مطلع هستید. میرزا - رضوان الله علیه - میرزای شیرازی بزرگ - رضوان الله علیه - امر فرمود و علمای ایران، علمای بلاد ایران - رضوان الله علیهم - که در رأسشان میرزای آشتیانی بود، در تهران اجرا کردند این مطلب را و دولت ساقط شده ایران را زنده کردند؛ ساقط کرده بودند اینها، برای یک مقدار کمی که می‌خواستند بروند تعیش کنند و دوره گردی کنند، اینها فروخته بودند ایران را به خارجیها. و میرزای شیرازی - رضوان الله علیه - امر فرمود و سایر علمای ایران جانفشانی کردند و زجر کشیدند، زحمت کشیدند، قیام کردند، مردم را به قیام وا داشتند تا اینکه لغو