نور طرف ظلمت می‌روند؛ آنها تمام ظلمتها را پشت سر می‌گذارند و طرف نور می‌روند. تا اینجایش معلوم نیست. تا اینجا نه نورانیت آنها و مقام نورانیت آنها معلوم است، نه ظلمت اینها و مقام ظلمات اینها معلوم است. وقتی این ورق برگشت و آن طرف صفحه پیدا شد، آن وقت معلوم می‌شود. یک نفر آدم می‌بینید که ده تا مَلَکه داشته باشد به ده صورت پیدا می‌شود، یکی است اما هم جهت. حیوانیتِ شهوی او اینقدر غلبه دارد که یک صورت حیوان شهوی مثل خنزیر؛ (1) هم صورت سبعیت او خیلی غلبه دارد - آنطوری که در حیوانات هست مثل پلنگ مثلاً - و هم صورت شیطنتش زیاد است، خدعه و فریبش زیاد است؛ این در آنجا وقتی که صفحه برگشت شیطانِ شیطان است. و در عین حال که صورت شیطانی دارد، صورت سبعیت هم دارد، آخرْ مرتبه سبعیت؛ صورت حیوان شهوی هم دارد، آخر مرتبه شهوانیت؛ این به این صورتهای مختلف درمی آید. از این جهت ماها نه، او را درک نکردیم؛ ما خودمان هیچ کدام خودمان را هم درک نکردیم؛ دیگران [را] هم درک نکردیم. به این معنا [ست‌] که درک نکردیم شما را. آن وقتی که سرائر معلوم بشود و ورق برگردد، آن وقت، هم خودت، خودت را درک می‌کنی و هم مردم تو را. و ما هم همان طور هستیم که ما هم خودمان را باز درک نکردیم که چه هستیم؛ تا ببینیم ملکاتمان چه باشد. و به خدا پناه می‌بریم از ملکات فاسده‌ای که در ماها هست.
چهره دنیایی شاه و پدرش
و اما آنکه می‌گویی که درک نکردید، یعنی به آن معنایی که خودت می‌فهمی - اینکه من گفتم، خوب اهل فهمش نیستی - ما یک مقدار از کارهای شما را درک کردیم، یک مقدار هم از کارهای پدر شما را درک کردیم. امروز روز 17 دی است. من یادم است، شاید این آقا (2) هم یادشان باشد؛ هرکس سنش به سن ماهاست یادشان است که 17 دی‌