که در این عالم است؛ حتی جمادات، حتی اشجار، همه زنده‌اند، همه کارگرند کار احاطه دارد بر همه عوالم. از اول با کار عالم موجود شده است و کارگر مبدأ همه موجودات است. حق تعالی‌ مبدأ کارگری است و کارگر است، فعال است. موجودات عالم غیب [که‌] با فعالیت غیبی تحقق پیدا کرده‌اند، کارگرند. موجودات عالم طبیعت - هر جا که شما ملاحظه کنید، هر قشری از اقشار را که ملاحظه کنید، چه موجوداتی که به نظر ما در پست ترین مراتب وجودند مثل معادن و زمینها و جمادات و چه آنهایی که بعد از این مرتبه موجودند مثل نباتات، اشجار و چه آنهایی که بعد از اینها موجودند مثل حیوانات و چه آن که مافوق اینهاست مثل انسان - همه جلوه کارند و همه کارگر. کارگرها اینها را درست کرده‌اند. کارگری بر همه موجودات احاطه دارد.
عالم مابعدالطبیعه - در جنت و نار - هم از کار و کارگری پیدا شده است. بهشت و دوزخ از کار انسان پیدا شده است. در کار انسان است که یا عمل صالح است یا کار خوب است که مبدأ تحقق بهشت است یا اعمال غیرصالح و فاسد است که مبدأ دوزخ است. نباید ما اختصاص بدهیم یک روزی را به کارگر به اعتبار اینکه این روز حظّ کارگر، همین روز است. بله، مانع ندارد که یک روزی را ما انتخاب کنیم برای کارگر که بفهمانیم به عالم که کار و کارگری است که همه چیز از اوست.
خدای تعالی مبدأ کار است
کار مثلِ جلوه حق تعالی‌ می‌ماند که در تمام موجودات سرایت کرده است. همه موجودات، کار در آنها هست و با کار درست شده‌اند. همه ذرات وجود کارگرند حتی ذرات اتمی که در این عالم طبیعت هست، اینها کارگر هستند با هوشیاری. همه ذرات عالم فعالند و هوشیارند لکن ما گمان می‌کنیم که هوشیار نیستند: وَ انْ مِنْ شَی ءٍ الّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلکِن لاتَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ (1)؛ همه مُسَبِّح حقند، همه کارگران حق هستند، همه مطیع حق تعالی‌