در احتمال دوم هم كه گفتيم: حمد، حمد مطلق باشد؛ و دنبالش گفته شد كه عكس احتمال اول است، يعنى هيچ حمدى از حامدى براى او واقع نمى‌شود. روى اين مطلب، و لو اينكه حمد براى مظاهر واقع مى‌شود و اين مظاهر ظهور اوست، حمد مطلق از ما واقع نمى‌شود و براى مطلق واقع نمى‌شود، لكن از باب اينكه تمام اين كثرات مضمحلّ در آن موجود مطلقند، حمد براى او واقع مى‌شود؛ در نظر كثرت و نظر وحدت فرق مى‌كند. در نظر كثرت به حسب اين احتمال ثانى، هيچ حمدى براى وجود مطلق واقع نمى‌شود؛ و به نظر اضمحلال كثرات در وحدت، همه حمدها بر او واقع مى‌شود. به حسب اين دو احتمال، آيه شريفه از اول تا آخر، معانى‌اش فرق مى‌كند به حسب اينكه «الحمد» [مفيد] استغراق باشد، و اسم، اسماى متكثره [باشد كه:] «كل موجودٍ اسم»، آن وقت «اللَّه» و «رحمن» و «رحيم» كه در بسم اللَّه واقع شده است، معانى‌اش با «اللَّه» و «رحمن» و «رحيم» به حسب آن احتمال ديگر فرق مى‌كند، [روى اين لحاظ كه‌] اسم، اسم ظاهر است و هر اسمى با اسم ديگر فرق دارد، ملاحظه مرتبه كثرت است.
در ملاحظه مرتبه كثرت، «اسم»، اسمِ «اللَّه» است؛ لكن در مقام كثرات، در مقام تفصيل. اين «اللَّه» تجلى حق تعالى به اسم اعظم است.
تجلى در موجودات به اسم اعظم [است‌]. «رحمن» تجلى به رحمانيّت است در مقام فعل، و هكذا «رحيم». رَبِّ الْعلَمِين و إيّاك نعبد هم، همين طور با احتمال ديگر فرق مى‌كند.
در احتمال ثانى كه حمد، حمد مطلق باشد، حمد بدون هيچ قيد باشد، «اسم»، «اللَّه»، «رحمن»، «رحيم» تا آخر سوره فرق مى‌كند. آنجا همه موجودات اسم بودند؛ هر موجودى اسم بود؛ در هر عملى، اسم معنايش‌