فرق داشت با عمل ديگر؛ اينجا كه حمد مطلق است، حمد مطلق به «اسمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ» [واقع مى‌شود]. حمد مطلق مال «اللَّه» است.
حمد مطلق با اسمى كه اسم ظهور مقام ذات است، يعنى در مقام ذات است، يعنى در مقام اسماء اللَّه، در مقام ذات [واقع مى‌شود]. «اللَّه» اسم جامع مقام ذات است نه مقام ظهور؛ «اسم» هم جلوه همان است؛ «رحمان» هم رحمانيّت مقام ذات؛ «رحيم» هم رحيميّت مقام ذات است؛ و همين طور «ربّ» و هكذا .... (۱)
اينها به حسب قدمهاى برهانى [است.] در فلسفه اعلا، (۲) نه در فلسفه‌هاى متعارف، برهان بر اين معانى هست، لكن همه اينها غير آن است كه اوليا مى‌يافتند. اوليا با قدم سلوك از منازل گذشته، و مى‌يافتند

(۱)- تجلى ظهورى بر دو نوع است: عام و خاص، عام را تجلى رحمانى نامند و عبارت است از افاضه وجود بر تمامى موجودات كه در اين تجلى همه موجودات مساويند؛ و تجلى خاصّ را تجلى رحيمى گويند و عبارت است از فيضان كمالات وجود بر موجودات و افاضه كمالات معنويه بر مؤمنان و صديقان. امام خمينى (س) در شرح دعاى سحر مى‌فرمايند: رحمت رحمانيت، مقام بسط وجود است و رحمت رحيميت، مقام بسط كمال وجود است؛ به رحمت رحمانيت، وجود ظهور پيدا مى‌كند و به رحمت رحيميت، هر وجود به كمال معنوى و هدايت باطنى مى‌رسد.
و همچنين رحمن و رحيم ذاتى و فعلى خواهند بود، قيصرى در فصل دوم مقدمه شرح فصوص گويد:« هر گاه حقيقت وجود با تعينى از تعينات صفات كماليه اخذ شود، اسم ذاتى است و اگر همين حقيقت وجود با تجلى خاصى از تجلّيات الهيّه اخذ شود، اسم فعلى است.» امام خمينى در شرح دعاى سحر مى‌فرمايند: رحمانيت و رحيميت يا فعلى است يا ذاتى، خداوند تعالى داراى رحمت رحمانيت و رحيميت ذاتى است و آن تجلى ذات است بر ذات و ظهور صفات و اسماى او و لوازم آنها از اعيان ثابته به ظهور علمى و كشف تفصيلى در عين علم اجمالى در حضرت واحديت است. همچنان كه داراى رحمت رحمانيت و رحيميت فعلى است و آن تجلى ذات است در لباس افعال به گسترش فيض و كمال آن بر اعيان و اظهار آنها مطابق غايت كامله و نظام اتمّ. بنا بر اين در احتمال اول رحمان و رحيم تجلى فعلى مى‌شود و در احتمال دوم رحمانيت و رحيميت ذاتى مى‌گردد.
(۲)- فلسفه اعلا، حكمت متعاليه است كه صدر المتألّهين آن را بنيان گذاشته است.