تنبيه عرفانى‌
بدان كه براى هر يك از موجودات عوالم غيب و شهادت و دنيا و آخرت، مبدأ و معادى است. گرچه مبدأ و مرجع كلّ هويّت الهيّه است، و لكن چون ذات مقدّس حق -جلّ و علا- را مِن حيث هو بى‌حجاب اسماء، تجلّى بر موجودات عاليه يا سافله نيست، و به حسب اين مقام كه لا مقامى است بى‌اسم و رسم و متّصف به اسماى ذاتيّه و صفاتيّه و افعاليّه نيست، و احدى از موجودات را با او تناسبى نيست و ارتباط و اختلاطى نمى‌باشد:
ايْنَ التُّراب وَ رَبُّ الارْباب (۱) -چنانچه تفصيل اين لطيفه را در مصباح الهداية مستقصى دادم- پس، مبدئيّت و مصدريّت ذات مقدّسش در حجب اسمائيه است، و اسم در عين حال كه عين مسمّى است حجاب او نيز هست؛ پس تجلّى در عوالم غيب و شهادت به حسب اسما و در حجاب آنهاست؛ و از اين جهت، ذات مقدّس را در جلوه اسما و صفات تجلّياتى است در حضرت علميّه كه تعيّنات آنها را اهل معرفت «اعيان ثابته» گويند؛ و بنا بر اين، هر تجلّى اسمى را در حضرت علمى عين ثابتى لازم است؛ و هر اسمى را به تعيّن علمى، در نشئه خارجيّه مظهرى است كه مبدأ و مرجع آن مظهر، همان اسمى است كه مناسب با آن است؛ و رجوع هر يك از موجودات از عالم كثرت به غيب آن اسمى كه مصدر و مبدأ آن است، عبارت از «صراط مستقيم» آن است؛ پس از براى هر يك سير و صراطى است مخصوص و مبدأ و مرجعى است مقدّر در حضرت علم طوعاً أَو كرهاً؛ و اختلاف مظاهر و صراطها به اختلاف ظاهر و حضرات اسماست.

(۱)- إنّ مُوسى (ع) لمّا سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ يَنْظُرَ إلَيْهِ، نُودِىَ مِنَ الْمَلَأِ الْأَعْلى‏: ما لِلتُّرابِ وَ رَبِّ الأرْبابِ؛ كاشانى، عز الدين؛ مصباح الهداية؛ ص ۲۱۰؛ و مرصاد العباد؛ ص ۲۸؛ كلمات مكنونه؛ ص ۱۲؛ شرح گلشن راز؛ ص ۷۴۶، ۷۵۹؛ اسرار الحكم؛ ص ۲۳.