محامد مال اوست، کسی لایق حمد نیست، کسی تحمید نمی‌شود. اصلش بعضی عقیده دارند که وَ قَضَی‌ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا إِیَّاهُ (1) قضای تکوینی است، قضای خداست بر اینکه غیر خدا عبادت نشود. گمان می‌کنند بت را سجده می‌کنند، گمان می‌کنند انسان را مدح می‌کنند، گمان می‌کنند که خورشید را مدح می‌کنند. همه مدحها از اوست، همه هم مدح او می‌کنند و خود نمی‌فهمند. و گرفتاریهای انسان در آن عالم هم برای همین نفهمی است، برای همین سِتاری است که بین انسان و حقایق هست. و اگر انسان یک قدری نظر کند ولو به همین عالم مادی، به همین دستگاهی که در عالم ماده هست، تا آن اندازه‌ای که انسان دستش به آن رسیده است و آن قدری که دست نرسیده است، میلیاردهااندازه هست که دستش به او نرسیده.
لسان قرآن را ببینید که زَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِزِینَةٍ الْکَوَاکِبِ (2) بعکس هیأت بطلمیوس (3)، سماء دنیا، یعنی همین کهکشانی هم که شما می‌بینید؛ همه اینها آسمان پایین است، سماء دنیا است. آن پایین ترها، آسمانها و این کهکشانها آن قدری‌اش که پیدا شده است یعنی زینت شده است، آنها دارای میلیونها شمس و بالاتر است، و فوق اینها میلیاردها کهکشان، و میلیاردها چیز و ماورا آنها هم خدا می‌داند. این عالم ماده است که تاکنون بشر دستش به آن [نرسیده‌]، نه در طرف اوجش، نه در طرف حضیضش، راجع به ذرات، آن مقدار کمی که دستش رسیده آن است که با این آلات می‌تواند ذرات کوچک را ببیند، اما آن کوچکترها را دیگر باز نفهمیده است. ظهور ضعف انسان در خود نمایی و مقام پرستی و انسان چقدر ضعیف است که خیال می‌کند در این دنیاکه هست و در این شهر که هست و در این کشور که هست حالا باید خودنمایی کند. چقدر انسان باید جاهل باشد که این چیزها را مقام بداند، و چقدر ضعیف النفس باشد که این حکومت را، حکومتها را یک‌